วิิธีรักษา โรคไต

เบาหวานกับโรคไต

โรคไตจากเบาหวาน

1. เกิดจากผู้ที่เป็นเบาหวาน เป็นมานานหลายปี จะเกิดภาวะแทรกซ้อนของอวัยวะต่าง ๆ โดยเฉพาะหลอดเลือดทั่วร่างกายจะแข็ง  และหนา ทำให้เลือดไป เลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายลดลง

2. ถ้าควบคุมเบาหวานไม่ดี ภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ จะเกิดเร็วกว่าปกติ

3. โดยเฉลี่ยโรคไตมักจะเกิดตามหลังโรคเบาหวานมากกว่า 10 ปี  ขึ้นไป

4. ถ้าเริ่มมีอาการบวมตามแขน  ขา  ใบหน้า  และลำตัว เป็นการบ่งชี้ว่าเริ่มมีความผิดปกติทางไต

5. การตรวจพบโรคไตระยะเริ่มแรกในผู้ป่วยเบาหวาน คือความดันโลหิตสูงไข่ขาวหรือโปรตีนรั่วในปัสสาวะ

6. เมื่อไตเริ่มเสื่อมลง จะต้องเจาะเลือดเพื่อตรวจหน้าที่ไตโดยค่ายูเรียไนโตรเจน ( BUN ) และคริเอตินิน   ( Creatinine )   จะสูงกว่าคนปกติ

ภาวะแทรกซ้อนทางไตในผู้ป่วยเบาหวาน

1. กระเพาะปัสสาวะอักเสบ

2. อาการบวม

3. ไตอักเสบจากการติดเชื้อ

4. ไตวายฉับพลัน

5. ไตวายเรื้อรัง

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคไตในผู้ป่วยเบาหวาน 

        พบว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานประมาณ  30 – 35 % จะเป็นโรคไต โดยมีปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคไตจาก พันธุกรรม,ระดับน้ำตาลสูง, ความดันโลหิตสูง, โปรตีนรั่วในปัสสาวะ, การสูบบุหรี่

        การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน  เพื่อป้องกันโรคไต

1. ตรวจปัสสาวะ  เพื่อหาโปรตีนทุกปี

2. ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้เท่ากับ  หรือใกล้เคียงปกติ    เท่าที่สามารถทำได้

3. รักษาความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

4. หลีกเลี่ยงการใช้ยา  หรือ  สารที่เป็นอันตรายต่อไต    เช่น ยาต้านการอักเสบระงับปวด   สารทึบรังสี

5. สำรวจ และให้การรักษาโรค  หรือ ภาวะอื่นที่ทำให้ไตเสื่อมสมรรถภาพ   เช่น การติดเชื้อทางปัสสาวะ

การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน  และเป็นโรคไต

1. ตรวจปัสสาวะ และ เลือด เพื่อดูหน้าที่ไตเป็นระยะ ๆ  

2. กินยาตามแพทย์สั่งติดต่อกัน  และพบแพทย์ตามนัด

3. งดบุหรี่ และแอลกอฮอล์    ซึ่งมีผลต่อหลอดเลือด

4. ถ้าต้องรับประทานยาแก้ปวด หรือ ยาอื่น ๆ    ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ และเภสัชกร

5. เมื่อมีอาการบวม   ควรงดอาหารเค็ม รสจัด หมักดอง และอาหารกระป๋อง

6. ควบคุมความดันโลหิตให้ปกติ  หรือ  ใกล้เคียงมากที่สุด กินยาสม่ำเสมอ ไม่หยุดยาเองเพราะคิดว่าสบายดีแล้ว

7. ระวังอาหารที่มี  โคเลสเตอรอลสูง

8. รับประทานผัก  และปลามากขึ้น

9. ควรตรวจอวัยวะอื่น ๆ ด้วย   เช่น ตา หัวใจ ปอด

10. สำรวจผิวหนัง และเท้าให้สะอาด   ไม่มีแผลเรื้อรัง

11. ระหว่างการรักษาด้วยเครื่องไตเทียม     ควรรับประทานเนื้อสัตว์ และอาหารเค็มให้น้อยที่สุด

12. ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเคร่งครัด
    ข้อแนะนำผู้ป่วยโรคไต

13.  งดอาหารโคเลสเตอรอลสูง  เช่น อาหารทะเล ,เนื้อ – หมู ติดมัน ,กุ้ง ,หอย ,ทุเรียน และอื่นๆ

14.  งดอาหารไตรกลีเซอร์ไรด์สูง เช่น อาหารประเภทแป้ง , ของหวาน ,ผลไม้รสหวาน ,ครื่องดื่มที่ผสมแอลกอฮอล์

15. งดกินอาหารที่มีฟอสเฟตสูง ฟอสเฟตมักพบในอาหารที่มีโปรตีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ ไข่แดง นม และเมล็ดพืชต่างๆ เช่น ถั่วลิสง เม็ดทานตะวัน เม็ดมะม่วงหิมพานต์ เมล็ดอัลมอนด์ ควรหลีกเลี่ยงอาหารดังกล่าว พบว่าอาหารที่มีฟอสเฟตสูง จะเร่งการเสื่อมของโรคไตวายเรื้อรัง ให้รุนแรงมากขึ้น และมีความรุนแรงของ การมีโปรตีนรั่วทางปัสสาวะมากขึ้น นอกเหนือจากผลเสีย ต่อระบบกระดูกดังกล่
    การรักษาผู้ป่วยโรคไต

16. ผู้ป่วยโรคไตวาย ชนิดเฉียบพลัน

17. ผู้ป่วยโรคไตวาย ชนิดเรื่อรัง

        การรักษาโรคไตวายเรื้อรัง มี 4 วิธี ดังนี้

   1. การรักษาด้วยยา และควบคุมน้ำ, อาหาร 

        วิธีนี้จะได้ผลในผู้ป่วย ที่ไม่ถึงระยะสุดท้ายของโรค   ยาที่ใช้ เช่น

• ยาปรับดุลน้ำ เกลือ ภาวะกรดด่าง ยาจับฟอสเฟต ไม่ให้ถูกดูดซึมจากลำไส้ ยาทดแทนฮอร์โมนที่ไตสร้าง ฯลฯ ควรรับประทานยาอย่างเคร่งครัด ตามขนาดที่แพทย์สั่ง ไม่เปลี่ยนยาหรือซื้อยารับประทานเอง เพราะเป็นอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้

• การควบคุมน้ำ ผู้ที่เป็นโรคไตวาย ไตจะขับน้ำปริมาณเท่าเดิมไม่ว่าจะได้รับน้ำมากหรือน้อย ทำให้เกิดน้ำคั่งอยู่ในตัว น้ำหนักตัวเพิ่ม เกิดอาการเป็นพิษจากน้ำ คือ ซึม ชักและหมดสติ

• การให้น้ำปริมาณน้ำที่พอดีสำหรับผู้ป่วย (ต่อวัน) = ปริมาณปัสสาวะ(ต่อวัน) + 800 ซีซี.  (1 ขวดน้ำปลากลม)

• การควบคุมเกลือโซเดียม เกลือโซเดียมคือเกลือที่ทำให้อาหารมีรสเค็ม ในผู้ที่บวมให้งดเติมเกลือในอาหาร (งดอาหารที่มีรสเค็ม) และงดอาหารที่มีเกลือสูง เช่น น้ำปลา เนยแข็ง เต้าหู้ยี้ แหนม ของหมักดอง ซอสทุกชนิด ไส้กรอก อาหารกระป๋อง ผงชูรส น้ำพริก อาหารยำทุกชนิด เป็นต้น

•  การควบคุมเกลือโปแตสเซียม ผู้ป่วยที่มีปริมาณปัสสาวะน้อยกว่า 800 ซีซี..ต่อวัน ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีเกลือโปแตสเซียมสูง เช่นผลไม้ทุกชนิด สะตอ ถั่ว เครื่องในสัตว์ ผักสด และผักที่แช่แข็ง หอย มะขาม กาแฟ ช็อคโกแลต ฯลฯ เพราะปริมาณโปแตสเซียมคั่งในร่างกายจะเป็นอันตรายต่อหัวใจโดยตรง ทำให้เสียชีวิตในเวลาอันรวดเร็ว

• การควบคุมอาหารโปรตีน การกำจัดอาหารโปรตีนตั้งแต่ต้นจะช่วยชะลอการทำลายเนื้อไต ผู้ที่เป็นโรคไตวายต้องจำกัดอาหารโปรตีนเหลือ 40 กรัมต่อวัน และควรเลือกโปรตีนคุณค่าสูง เช่นโปรตีนจากไข่และเนื้อสัตว์ แต่ควรลดปริมาณลง ส่วนโปรตีนจากพืชมีคุณค่าน้อยกว่า ให้หลีกเลี่ยงการรับประทาน

  ตัวอย่างโปรตีนในอาหาร

  ไข่ไก่ 1 ฟอง มีโปรตีน 6-8 กรัม

  นมสด 1 ถ้วย มีโปรตีน 8 กรัม

  เนื้อสัตว์ 1 ขีด มีโปรตีน 23 กรัม เป็นต้น

• การควบคุมน้ำและอาหารในผู้ป่วยแต่ละรายมีความแตกต่างกัน ดังนั้นควรปรึกษาและปฏิบัติตามคำแนะนำจากแพทย์ผู้รักษา

       โดยใช้เยื่อบุช่องท้องเป็นที่กรองของเสียในเลือดให้ออกมาในน้ำยาที่ใส่ไว้ในช่องท้อง ผู้ป่วยต้องมาผ่าตัดฝังท่อพลาสติกไว้ในช่องท้องเพื่อต่อกับถุงน้ำยาและต้องได้รับการฝึกสอนจากแพทย์และพยาบาลที่เชี่ยวชาญเสียก่อน จึงสามารถนำไปปฏิบัติต่อที่บ้านได้

3. การฟอกเลือด (การทำไตเทียม)

       โดยใช้เครื่องฟอกเลือด เป็นตัวกรองของเสียในร่างกาย ผู้ป่วยต้องได้รับการผ่าตัดเตรียมหลอดเลือด และมารับการฟอกเลือดในโรงพยาบาลตามกำหนดสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง ผู้ป่วยที่รักษาโดยการฟอกเลือดต้องจำกัดอาหารประเภทฟัก ผลไม้ และอาหารเค็มโดยเคร่งครัด ไม่สามารถรับประทานได้อย่างอิสระเหมือนผู้ป่วยที่รักษาด้วยวิธีขจัดของเสียทางช่องท้องอย่างต่อเนื่อง 

การเลือกวิธีการรักษามีความแตกต่างกัน แพทย์จะพิจารณาเป็นรายบุคคล โดยดูจากอายุ พื้นฐานของโรค, ลักษณะหลอดเลือด, สภาพจิตใจและโรคแทรกซ้อนอื่นๆ เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน ฯลฯ

   4.  การปลูกถ่ายไต  

       คือ  การนำไตจากผู้บริจาค (ที่เสียชีวิตแล้ว, หรือยังมีชีวิตอยู่ เช่น จากพี่น้อง พ่อแม่) มาผ่าตัดใส่ให้ผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง ซึ่งแพทย์ที่รักษาจะต้องทำการตรวจร่างกายอย่างละเอียด คัดเลือกผู้ป่วยที่เหมาะสมและเตรียมผู้ป่วยให้พร้อมทั้งร่างกายและจิตใจก่อนทำการผ่าตัด หลังทำผ่าตัดแล้วผู้ป่วยต้องรับประทานยากดภูมิต้านทานไปตลอดระยะเวลาที่ไตยังอยู่ในร่างกาย

วิธีการรักษา 3 วิธีหลังนี้ใช้ในผู้ป่วยที่เป็นโรคไตวายเรื้อรังระยะท้ายที่ทำการรักษาด้วยวิธีที่ 1 ไม่ได้ผลแล้ว

บทสรุป

       โรคไตก็เป็นอีกโรคหนึ่งที่เชื่อว่าน่าจะมีมานานมาแต่โบราณ ซึ่งเป็นโรคร้ายแรง  ที่ยังพิสูจน์ไม่ได้ในสมัยนั้น  เราจะเห็นได้ว่า ปัจจุบันแม้นวิทยาศาสตร์สมัยใหม่จะพิสูจน์ได้แล้วว่าโรคไตเป็นอย่างไร มีสาเหตุมาจากอะไร  จะรักษาอย่างไร  แต่สิ่งหนึ่งที่ทำให้เห็นภาพที่ชัดเจนว่า  นอกจากการให้ยาแล้ว ยังควบคุมอาหาร  โดยเลือกให้กินอาหารอย่างเหมาะสมกับโรค 

      สมุนไพรกับการรักษาโรค  มีการใช้มาแต่โบราณ ใช้เป็นทั้งอาหารเป็นทั้งยา  ชาวจีนโบราณรู้จักใช้เห็ดหลินจือ สายพันธ์สีดำเรียกว่า เฮยจือ เอ๋าจือ  สรรพคุณ  บำรุงไต  และทางขับปัสสาวะ  และยังคงใช้กันมาจนถึงทุกวันนี้

       ปัจจุบันได้มีการศึกษาโดยวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ โดยแพทย์จุฬาทดลองใช้เห็ดหลินจือในผู้ป่วยโรคไตวายเรื่อรัง โดยระบุอย่างเป็นทางการแล้วว่า สามารถฟื้นฟูการทำงานของไตได้จริง ..  แหล่งข้อมูล  ศูนย์วิทยาศาสตร์ การแพทย์สมุทรสงคราม